Arbenigwyr yn parhau i weithio i helpu i lywio ffordd iachach o fyw ledled Cymru

Mae pwysigrwydd gweithgaredd corfforol i bob oed wedi’i amlygu gan ymchwilwyr o Brifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant (PCYDDS) fel rhan o brosiect cydweithredol.

Mae ymchwilwyr o wyth o brifysgolion Cymru wedi bod yn defnyddio eu harbenigedd i archwilio ystod eang o faterion fel rhan o Sefydliad Gweithgarwch Corfforol, Iechyd a Chwaraeon Cymru (WIPAHS), ac mae eu canfyddiadau bellach wedi’u gosod i lywio sut y gall arweinwyr helpu pobl yng Nghymru i byw bywydau iachach.

Mae ei bedwerydd adroddiad blynyddol newydd gael ei ryddhau i gyd-fynd ag Wythnos Iechyd Meddwl Plant sy’n rhedeg tan ddydd Sul, Chwefror 11.

Rhwydwaith Cymru gyfan yw WIPAHS sy’n gweld y prifysgolion yn gweithio gyda Chwaraeon Cymru, Llywodraeth Cymru ac Iechyd Cyhoeddus Cymru. Mae’n dod â’r byd academaidd, y rhai sy’n hwyluso gweithgarwch corfforol a chwaraeon, llunwyr polisïau a’r cyhoedd ynghyd i helpu i greu cymdeithas iachach.

Mae Dr Wainwright yn gyfarwyddwr Academi Iechyd a Llythrennedd Corfforol Cymru (WAHPL) yn UWSD. Mae’r tîm yn WAHPL wedi datblygu datblygiad proffesiynol sy’n arwain y sector ar sail ymchwil sy’n cefnogi llythrennedd corfforol plentyndod cynnar ac felly’n gosod y sylfeini ar gyfer bywyd gweithgaredd ac iechyd.

Dywedodd Dr Wainwright: “Mae’n wych bod yn rhan o’r gwaith cydweithredol cyffrous hwn sy’n cefnogi gweithgaredd corfforol ac iechyd. Mae gennym gyfoeth o arbenigedd o safon fyd-eang yng Nghymru a thrwy gydweithio yn y rhwydwaith ymchwil hwn gallwn rannu arbenigedd i sicrhau’r effaith fwyaf posibl i gymunedau. Drwy gael ymarfer sy’n seiliedig ar ymchwil, gallwn fod yn sicr bod yr hyn rydym yn ei ddarparu o’r ansawdd gorau.”

Dywedodd Cyd-gyfarwyddwr WIPAHS, yr Athro Kelly Mackintosh, o Adran Gwyddorau Chwaraeon ac Ymarfer Corff Prifysgol Abertawe: “Mae’n arbennig o briodol ein bod yn cyhoeddi’r adroddiad hwn nawr, yn ystod Wythnos Iechyd Meddwl Plant; mae gweithgaredd corfforol yn hanfodol ar gyfer iechyd meddwl.

“Trwy helpu i sicrhau nid yn unig bod plant ond pobl o bob oed yn cael mynediad at weithgarwch corfforol o ryw fath, gallwn chwarae rhan allweddol wrth hybu gwell iechyd meddwl a mynd i’r afael ag anghydraddoldebau iechyd.”

Ymhlith prosiectau eraill, mae WIPAHS wrthi’n gweithio i asesu lefelau gweithgarwch corfforol ac ymddygiad plant a phobl ifanc ledled Cymru a’u perthynas ag iechyd meddwl a lles. Bydd gwybodaeth a gesglir trwy gyfres o arolygon ar-lein, a thracio gweithgaredd corfforol yn seiliedig ar ddyfeisiau, yn galluogi ymchwilwyr i nodi effaith ffactorau fel y pandemig, newidiadau i gwricwlwm ysgol a phenderfyniadau ariannu ar bobl ifanc ledled Cymru. Bydd y data hwn hefyd yn cael ei ddefnyddio i nodi meysydd penodol sydd angen strategaethau ymyrraeth wedi’u targedu.

Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae WIPAHS hefyd wedi bod yn ymwneud â phrosiectau amrywiol, gan gynnwys:

• Babi Actif – menter i gefnogi rhieni i fod yn actif gyda’u babanod yn ystod 1,000 o ddiwrnodau cyntaf eu bywydau sy’n cynnig cyfle unigryw i adeiladu plant iachach ac i wella eu cyfleoedd bywyd;
• Adran Pobl Ifanc Egnïol Pen-y-bont ar Ogwr (AYPD) - cychwynnwyd cyfres o brosiectau gydag AYPD Pen-y-bont ar Ogwr yn 2023 gan gynnwys gwerthuso ei Barth Teulu Egnïol a’i Rhaglen Arweinyddiaeth Ifanc, ynghyd â grwpiau ffocws fel rhan o ymgynghoriad ar weithgarwch corfforol a lles gyda phobl ifanc ar draws y fwrdeistref; a,
• Cynllun Byw’n Egnïol 60+ Chwaraeon Cymru sy’n anelu at leihau anghydraddoldebau iechyd ac arwahanrwydd cymdeithasol ymhlith y boblogaeth dros 60 oed drwy roi cyfle i bobl gymryd rhan mewn cyfleoedd gweithgarwch corfforol.

Dywedodd yr Athro Melitta McNarry, Cyd-gyfarwyddwr: “Mae rôl hanfodol gweithgaredd corfforol ar gyfer iechyd a lles ar lefel unigol, cymdeithasol ac economaidd yn parhau i gael ei gydnabod yn gynyddol, ac rydym wrth ein bodd bod WIPAHS wedi gallu helpu cymaint o sefydliadau, polisi gwneuthurwyr ac elusennau i hyrwyddo gweithgaredd corfforol ymhellach a’i wneud yn hygyrch i bawb, waeth beth fo’u hoedran, ethnigrwydd neu leoliad daearyddol.”

Mae prosiectau eraill sydd ar y gweill yn cynnwys gwerthuso menter IfYouGoIGo sy’n cael ei rhedeg gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen a pharhau i hyrwyddo Rhwydwaith Ymchwil Iechyd Menywod Cymru i fynd i’r afael â chwestiynau ymchwil allweddol a mentrau sy’n ymwneud ag iechyd a gweithgaredd corfforol menywod.

Ychwanegodd Cyd-Gadeirydd Bwrdd Rheoli Strategol y Sefydliad, Owen Hathway, o Chwaraeon Cymru: “Mae hon wedi bod yn flwyddyn wych arall o gynnydd i WIPAHS, ac mae’r adroddiad blynyddol wir yn amlygu ehangder y gwaith sy’n cael ei gyflawni. Mae’r sefydliad yn gyflym wedi dod yn ddarn craidd o’r jig-so ymchwil ar gyfer chwaraeon a gweithgaredd corfforol yng Nghymru, a gyda phob blwyddyn mae’n tyfu mewn enw da ac effaith.

“Mae cwmpas y gwaith yn wych i’w weld, ac rwy’n edrych ymlaen yn fawr at sut y gall dyfu ymhellach dros y 12 mis nesaf, gan ddod yn bartner pwysicach fyth i Chwaraeon Cymru a’r sector chwaraeon ehangach.”

Dilynwch WIPAHS ar X a Linkedin

Gwybodaeth Bellach

Rebecca Davies

Swyddog Gweithredol Cysylltiadau â’r Wasg a’r Cyfryngau     
Cyfathrebu Corfforaethol a Chysylltiadau Cyhoeddus     
E-bost: rebecca.davies@pcydds.ac.uk     
Ffôn: 07384 467071