Buddsoddi mewn Plentyndod, Buddsoddi yng Nghymru: Mudiad Meithrin a PCYDDS yn llunio arweinwyr y Blynyddoedd Cynnar

Os ydym am gael Cymru lle mae gan bob plentyn y cychwyn gorau posibl, rhaid i ni fuddsoddi yn y bobl a’r sefydliadau sy’n gwneud hynny’n bosibl. Dyma farn Alison Rees Edwards, darlithydd yn y Blynyddoedd Cynnar ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant ac aelod o fwrdd Mudiad Meithrin.

Nid cam cyntaf tuag at addysg ffurfiol yn unig yw blynyddoedd cynnar plentyn; maent yn ffurfio’r sylfaen ar gyfer pob agwedd ar eu datblygiad a’u dysgu yn y dyfodol. Mae’r profiadau ffurfiannol hyn yn siapio iaith, hunaniaeth, lles emosiynol, a dysgu gydol oes. Yng Nghymru, mae dau sefydliad yn sefyll allan am eu hymrwymiad diwyro i feithrin y sylfaen hon: Mudiad Meithrin a Phrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant (PCYDDS). Gyda’i gilydd, maent yn meithrin cenhedlaeth o blant hyderus, dwyieithog ac yn paratoi’r arweinwyr fydd yn eu tywys.

I mi, nid yw hyn o ddiddordeb proffesiynol yn unig, mae’n bersonol iawn. Rwyf wedi bod yn gyfarwydd â Mudiad Meithrin ers blynyddoedd, gan fynd â’m pedwar plentyn i Gylch Ti a Fi ac yn ddiweddarach i’r Ysgol Feithrin yn ystod eu plentyndod cynnar. Fel rhiant, gwelais yn uniongyrchol y cynhesrwydd, y gofal, a’r cyfoeth datblygiadol yn y lleoliadau blynyddoedd cynnar cyfrwng Cymraeg. Roeddwn yn ymwybodol o amcanion craidd Mudiad Meithrin a manteision dwyieithrwydd, ond dim ond pan ymunais â thîm Blynyddoedd Cynnar PCYDDS daeth fy ngwerthfawrogiad yn ddyfnach. Dechreuais gynnwys gwaith Mudiad yn fy narlithoedd, yn enwedig y rheiny a oedd yn canolbwyntio ar fanteision gwybyddol a diwylliannol dwyieithrwydd a amlieithrwydd.

Fodd bynnag, roedd ymuno â Bwrdd Cyfarwyddwyr Mudiad Meithrin dros ddegawd yn ôl yn agoriad llygad go iawn. Y tu ôl i’r llenni, gwelais y gwaith caled, y strategaeth, a’r ymroddiad sy’n mynd i mewn i gynnal addysg blynyddoedd cynnar cyfrwng Cymraeg. Cefais y fraint o wrando ar gyflwyniadau lle roedd staff Mudiad yn rhannu eu cynnydd wrth ehangu darpariaeth mewn ardaloedd lle mae’r angen mwyaf, ac rwyf wedi dysgu sut maent wedi arloesi llwybrau hyfforddi i ymarferwyr blynyddoedd cynnar, gan sicrhau bod y sector nid yn unig yn tyfu, ond yn tyfu gyda safon.

Mae Mudiad Meithrin yn fwy na darparwr; mae’n Fudiad Cenedlaethol. Am dros 50 mlynedd, mae wedi hyrwyddo addysg blynyddoedd cynnar cyfrwng Cymraeg, gan greu lleoedd lle gall plant ffynnu’n ieithyddol, yn gymdeithasol ac yn emosiynol. Trwy ei rwydwaith o Gylchoedd Meithrin, meithrinfeydd dydd, a grwpiau Cylch Ti a Fi, mae’n cyrraedd miloedd o blant a theuluoedd bob wythnos.

Mae ei ddull yn seiliedig ar ddysgu trwy chwarae, gan gydnabod mai chwarae yw iaith naturiol plentyndod. Ond mae hefyd yn gwasanaethu pwrpas dyfnach: meithrin dwyieithrwydd o’r oedran cynnar. Wrth wneud hynny, mae Mudiad Meithrin yn cefnogi gweledigaeth Cymraeg 2050 Llywodraeth Cymru ac yn cyfrannu at Gymru ddwyieithog lle mae’r iaith yn brofiad byw, bob dydd.

Yr hyn sy’n gosod Mudiad ar wahân yw ei ymrwymiad i gyfiawnder. Mae’n gweithio’n ddiflino i ehangu darpariaeth mewn ardaloedd difreintiedig, gan sicrhau nad yw addysg cyfrwng Cymraeg yn fraint, ond yn hawl. Mae hefyd yn cefnogi ymarferwyr trwy hyfforddiant a datblygiad, gan godi safonau a meithrin gweithlu gwydn.

Yn PCYDDS, mae’r rhaglenni Addysg a Gofal Blynyddoedd Cynnar wedi’u cynllunio i wneud mwy na dysgu, maent yn anelu at rymuso. Mae myfyrwyr yn cael eu trochi mewn astudiaeth o ddatblygiad plant, lles, diogelu, ac arfer cynhwysol. Ond yn hanfodol, maent hefyd yn cael eu paratoi ar gyfer arweinyddiaeth.

Mae arweinyddiaeth yn y blynyddoedd cynnar yn fwy na rheoli lleoliadau, mae’n ymwneud â llunio amgylcheddau lle mae plant yn teimlo’n ddiogel, yn werthfawr ac yn ysbrydoledig. Mae rhaglenni PCYDDS yn cynnwys modiwlau ar bolisi, rheolaeth ac ymarfer myfyriol, gan sicrhau bod graddedigion yn barod i arwain gyda gweledigaeth ac uniondeb.

Mae llwybrau dwyieithog a chyfrwng Cymraeg y brifysgol yn cyd-fynd yn berffaith â chredoau Mudiad Meithrin. Mae myfyrwyr yn gadael nid yn unig gyda gwybodaeth academaidd, ond gyda dealltwriaeth ddofn o gyd-destun diwylliannol ac ieithyddol addysg blynyddoedd cynnar yng Nghymru. Maent yn barod i weithio mewn lleoliadau amrywiol ac i eirioli dros blant a theuluoedd gyda hyder.

Er gwaethaf ei bwysigrwydd, mae’r sector blynyddoedd cynnar yn wynebu argyfwng recriwtio. Mae tâl isel, cyfleoedd cyfyngedig i ddatblygu gyrfa, a diffyg cydnabyddiaeth wedi ei gwneud yn anodd denu a chadw gweithwyr medrus. Nid mater gweithlu yn unig yw hyn, mae’n fater o hawliau plant.

Rhaid inni newid y naratif. Nid yw addysg blynyddoedd cynnar yn “ofal plant yn unig”; mae’n arweinyddiaeth addysgol. Mae’n ymwneud â llunio meddyliau, adeiladu dyfodol, a chefnogi teuluoedd. Mae’n un o’r gyrfaoedd mwyaf dylanwadol y gall unigolyn ei ddewis.

Mae PCYDDS yn helpu i fynd i’r afael â’r her hon trwy gynnig llwybrau astudio hyblyg, lleoliadau ymarferol, a llwybrau cynnydd clir. Mae’n denu ystod amrywiol o fyfyrwyr, o ysgolheigion ifanc i’r rhai sy’n newid gyrfa, sy’n dod â brwdfrydedd a phwrpas i’r maes. Mae’r graddedigion hyn yn ddyfodol y sector, ac maent yn haeddu cael eu dathlu a’u cefnogi.

Yn ganolog i waith Mudiad Meithrin a PCYDDS mae’r gred gyffredin yn bwysigrwydd datblygiad plant. Mae deall sut mae plant yn tyfu, yn dysgu, ac yn ymwneud â’r byd yn hanfodol i greu amgylcheddau sy’n cefnogi eu potensial llawn.

Mae rhaglenni PCYDDS yn archwilio datblygiad yn gyfan gwbl, yn gorfforol, emosiynol, gwybyddol a chymdeithasol. Mae myfyrwyr yn dysgu cydnabod trawma, dathlu amrywiaeth, a chreu lleoedd cynhwysol, meithringar. Mae Mudiad Meithrin yn dod â’r ddamcaniaeth hon yn fyw trwy ymarfer, gan gynnig profiadau cyfoethog, wedi’u seilio ar chwarae, sy’n meithrin chwilfrydedd, gwydnwch, a datblygiad ieithyddol.

Gyda’i gilydd, mae’r sefydliadau hyn yn sicrhau nad yw datblygiad plant yn cael ei ddysgu yn unig, mae wedi’i wreiddio ym mhob agwedd ar eu gwaith. Ac wrth wneud hynny, maent yn anrhydeddu’r gwirionedd pwysicaf oll: bod gan bob plentyn yr hawl i gael ei feithrin, ei ddeall, a’i rymuso.

Os ydym am gael Cymru lle mae gan bob plentyn y cychwyn gorau posibl, rhaid inni fuddsoddi yn y bobl a’r sefydliadau sy’n gwneud hynny’n bosibl. Rhaid inni gefnogi Mudiad Meithrin yn ei genhadaeth i ddarparu addysg blynyddoedd cynnar cyfrwng Cymraeg. Rhaid inni hyrwyddo PCYDDS wrth iddo baratoi’r arweinwyr y mae ein plant yn eu haeddu. A rhaid inni recriwtio, hyfforddi, a chadw gweithwyr proffesiynol sy’n gweld gwaith blynyddoedd cynnar nid fel swydd, ond fel galwad.

Nid addysg yn unig yw hyn, mae’n ymwneud â diwylliant, cyfiawnder, a gobaith. Mae’n ymwneud ag adeiladu cymdeithas lle mae plant yn cael eu gwerthfawrogi, teuluoedd yn cael eu cefnogi, a chymunedau’n gryf.

Mae dyfodol Cymru yn dechrau yn y blynyddoedd cynnar. Gadewch inni sicrhau ei fod yn dechrau gyda rhagoriaeth.

Gwybodaeth Bellach

Lowri Thomas

Prif Swyddog Cyfathrebu a Chysylltiadau Cyhoeddus      
Cyfathrebu Corfforaethol a Chysylltiadau Cyhoeddus      
E-bost: lowri.thomas@pcydds.ac.uk      
Ffôn: 07449 998476