Cyfarwyddwr Sefydliad Harmony, Nick Campion, yn siarad yn Nhŷ'r Arglwyddi ar ddeddfwriaeth hawliau natur

Gwahoddwyd yr Athro Cysylltiol Nick Campion, Cyfarwyddwr y Sefydliad Cytgord ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant (PCYDDS), i siarad mewn dadl bord gron unigryw a gynhaliwyd yn Nhŷ’r Arglwyddi i nodi lansiad Bil Hawliau Natur y DU—cynnig sy’n bolisi barod sy’n cyflwyno Fframwaith Hawliau Integredig (IRF) i gyfraith y DU.

Mae’r IRF yn cydnabod nad yw Natur, pobl a’r economi yn systemau ar wahân - mae pobl a’r economi yn gwbl ddibynnol ar Natur. Felly, mae’n gosod hawliau Natur fel sylfaen ac yn ymgorffori hawliau dynol ac economaidd o fewn y terfynau ecolegol hynny, gan arwain penderfyniadau mewn ynni, tir a dŵr fel y gall bywyd ffynnu.

Cynhaliwyd y cyfarfod gan y Farwnes Natalie Bennett o Manor Castle ac roedd yn cynnwys Chris Packham CBE (darlledwr, naturiaethwr a chadwraethwr), Mumta Ito (Sylfaenydd, Nature’s Rights; Prif awdur Bil Hawliau Natur y DU), Alister Scott (Prif Swyddog Gweithredol, Global Rewilding), a’r Athro Cysylltiol Nick Campion.

Wrth siarad ar draddodiad Cytgord mewn meddwl ac ymarfer Prydain, dadleuodd Nick Campion, sydd hefyd yn gyfarwyddwr y rhaglen MA Ecoleg ac Ysbrydolaeth,  fod deall Natur fel un cyfanrwydd integredig wedi’i ymgorffori mewn syniadau clasurol o Gytgord yn ogystal ag ym mhrofiad byw afonydd, mynyddoedd, tymhorau a chylchoedd. Pwysleisiodd hefyd aliniad agos â Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru, lle mae’n rhaid i gynllunio wella amgylchedd naturiol bioamrywiol ac ecosystemau sy’n gweithredu’n iach—gan wneud y cam i gydnabod hawliau Natur yn rhesymegol ac yn amserol. Tynnodd sylw hefyd at dystiolaeth frys yn y DU o ddirywiad ar draws rhywogaethau a chynefinoedd, gan danlinellu’r angen am fframwaith cyfreithiol cydlynol sy’n atal niwed yn y lle cyntaf, yn hytrach na’i reoli yn unig.

Dywedodd Mumta Ito, Sylfaenydd Nature’s Rights a phrif awdur y Bil:

“Nid yw natur, pobl a’r economi ar wahân - mae pobl a’r economi yn gwbl ddibynnol ar Natur. Mae Bil Hawliau Natur y DU yn troi’r realiti hwnnw’n gyfraith gyda Fframwaith Hawliau Integredig sy’n rhoi hawliau Natur fel sylfaen ac yn ymgorffori hawliau dynol ac economaidd o fewn y terfynau hynny. Mae hyn yn symud y DU o reoli difrod i ddylunio adfywio—felly mae penderfyniadau mewn ynni, tir a dŵr yn creu lles hirdymor.”

Meddai Chris Packham CBE:

“Rydyn ni mewn argyfwng bioamrywiaeth a hinsawdd. Mae’r Bil Hawliau Natur yn gam ymarferol sy’n ymgorffori natur yn y penderfyniadau bob dydd fel ein bod yn atal niwed yn hytrach na glanhau ar ei ôl. Mae rhoi llais i natur yn y gyfraith y tu hwnt i fod yn hwyr – mae ei angen ar frys.”

Ychwanegodd Alister Scott:

“Mae Bil Hawliau Natur y DU yn ddarn allweddol sydd ar goll sy’n alinio ein heconomi a’n system gynllunio â systemau byw, fel y gall ail-wylltio symud o’r ymylon i’r brif ffrwd. Mae ailwylltio yn adfer y cylch carbon a’r cylch dŵr gyda’i gilydd. Mae’r Bil hwn yn gosod mewnwelediad hwnnw mewn cyfraith fel bod gweithredu yn yr hinsawdd yn cyflawni tirweddau byw, nid targedau ar bapur yn unig.”

Dywedodd y cadeirydd, y Farwnes Natalie Bennett:

“Mae ein heconomïau, ein bywydau, i gyd yn gwbl ddibynnol ar Natur. Yn syml, nid oes swyddi ar blaned farw, ac - oni bai ein bod yn edrych ar ôl hawliau Natur - mae risg difrifol iawn mai dyna’r cyfeiriad rydyn ni’n mynd ynddo.”

Mynychwyd y digwyddiad gan tua deg ar hugain o gynrychiolwyr o sefydliadau amgylcheddol. Ychwanegodd Nick Campion: “Roedd lefel yr ymrwymiad, yr ymgysylltiad a’r ddadl gan bawb a gymerodd ran wedi creu argraff fawr arnaf. Po fwyaf o bobl a sefydliadau y gall fynd y tu ôl i’r ddeddfwriaeth hon, y gorau yw ein siawns o achub a chyfoethogi ein hamgylchedd naturiol gyda buddion i bawb sy’n byw yn ein ynysoedd”. 

Llun (o’r chwith i’r dde): Alister Scott (Prif Swyddog Gweithredol, Global Rewilding), Mumta Ito (Sylfaenydd, Nature’s Rights; Prif awdur, Bil Hawliau Natur y DU), Yr Athro Cysylltiol Nick Campion (Cyfarwyddwr, Sefydliad Harmoni, Y Drindod Dewi Sant), Chris Packham CBE (darlledwr, naturiaethwr, cadwraethwr).

Ar gyfer y Sefydliad Cytgord gweler ein tudalen allgymorth, https://harmonyinitiative.net/aboutus.php

Ar gyfer y Bil Hawliau Natur gweler https://www.natures-rights.org/uk-bill

Y Fframwaith Hawliau Integredig: www.natures-rights.org/framework

Gwybodaeth Bellach

Eleri Beynon

Pennaeth
Cyfathrebu Corfforaethol a Chysylltiadau Cyhoeddus     
E-bost: e.beynon@pcydds.ac.uk     
Ffôn: 01267 676790